Voorzitter Bert Smid over werken met het Rijnlands model
Het werk als Nestor vraagt flexibiliteit om mee te bewegen met de vragen van de opdrachtgever die tijdens het proces aan de orde komen.
Bij een van mijn eigen opdrachtgevers werd ik geconfronteerd met een client die externe advisering inzake organisatieontwikkeling had gekregen, maar hier eigenlijk geen raad mee wist. Na verheldering bleek een belangrijke vraag nog onbeantwoord, namelijk vanuit welk gedachtegoed en persoonlijke opvattingen moet de ontwikkeling van de organisatie richting krijgen, welke principes en zienswijzen zijn belangrijk?
Met beroep op mijn wendbaarheid, stelde ik een kort advies op, gebaseerd op de opgedane kennis en ervaring van mijn cliënt. Bij het opstellen van het advies raadpleegde ik mijn literatuur en stuitte ik op een klein en lezenswaardig boekje uit de reeks Business Contact van de auteurs Jaap Peters en Mathieu Weggeman: Het Rijnlands Boekje uit 2009. Vijftien jaar oud of beter gezegd jong, want dit model met als tegenhanger het Anglo-Amerikaans model, is naar mijn idee actueler dan ooit.
Vele organisaties in Nederland zijn Rijnlands georganiseerd , maar hebben in de afgelopen 40 jaar het Anglo-Amerikaanse gedachtegoed omarmd. De blik op Amerika gericht, nietwaar?
Ik geef u graag een aantal vragen als citaat mee, wanneer u overweegt het gedachtegoed van Het Rijnlands Model als uitgangspunt te nemen in uw organisatie.
- Ziet u een organisatie als samenwerkingsverband of staat naar uw mening de organisatie ten dienste van de aandeelhouder?
- Gelooft u dat mensen het verschil kunnen maken of gelooft u sterk in een normatieve en instrumentele manier van managen van ‘human resources?
- De vorm van leiderschap is verbindend, participatief en inspirerend of toch hiërarchisch, directief en controlerend, “anders komt er niets van terecht”‘?
- Sturen is prima op basis van zelfvertrouwen en taakvolwassenheid of toch liever maar met zo weinig mogelijk overleg, want dat voorkomt conflicten?
Dragen persoonlijke bijdragen van de medewerkers alleen bij aan de organisatie, maar ook aan het begrip ‘zingeving en een betere wereld ‘of klinkt u dat te veel soft in uw oren? Met deze en andere vragen dringt mogelijk het besef door welke organisatie u als leidinggevende of eindverantwoordelijke voor ogen hebt.
En bedenk daarbij : er is altijd een weg terug!
Bert Smid
Voorzitter Nestorkring
Nestor Henk van der Pas adviseerde Stichting Maatschappelijk Werk en Welzijn Oosterschelderegio (SMWO)
Dit traject is begeleid door nestor Henk van der Pas en ging over ondersteuning bij de invoering van een Raad van Toezicht model en een sterkere positionering van de stichting. Namens SMWO vertellen bestuursleden Anneke van Drimmelen en Yvonne van Renswoude dat zij met Henk twee thema’s gestructureerd met elkaar onder de loep hebben genomen. Allereerst het thema overstap van bestuur/directie naar Raad van Bestuur/Raad van Toezicht. De stappen zijn doorgenomen, er is besproken hoe het proces aangevlogen kon worden en welke zaken geregeld moesten worden. Dit heeft geleid tot een duidelijk beeld hoe deze overstap goed voor te bereiden en te bespreken met het bestuur. Afgelopen januari is dit proces binnen de organisatie succesvol afgerond.
Het thema positionering is op verschillende manieren aan de orde gekomen. Er is een stakeholdersoverzicht gemaakt, een proces om tot een nieuw meerjarenbeleidsplan te komen en hoe dat proces goed in te richten om recht te doen aan onze waarden en uitgangspunten. Anneke van Drimmelen en Yvonne van Renswoude hebben veel goede tips en inzichten gekregen wat er belangrijk is in dergelijk proces. Verder ook concrete handvatten hoe dit aan te pakken. Door het heel concreet te maken, is er én een duidelijk stappenplan ontstaan én door de gesprekken hierover en de juiste vragen te stellen, zijn er ook inzichten gekomen waar je rekening mee moet houden in de rol van directeur-bestuurder, wat nieuw voor hen beiden was.
Anneke van Drimmelen en Yvonne van Renswoude vertellen dat zij heel verrast waren een aanbod te treffen waar ervaren bestuurders, veelal na pensionering, hun kennis tegen een geringe vergoeding, beschikbaar te stellen. Door het zijn van een maatschappelijke organisatie met weinig middelen voor bestuurlijke vernieuwing en ontwikkeling, is dit een hele prettige optie. Er zijn voldoende verschillende expertises aanwezig in de Nestorkring om een goede match te kunnen maken. Zij zijn zeer tevreden over ‘hun’ nestor. Henk is een rustig persoon, luistert goed en stelt heel goede vragen die vaak leiden tot het belichten van een heel andere invalshoek. Dit brengt je dan op nieuwe gedachten. Henk bezit veel kennis en ervaring en heeft de vaardigheid heel goed aan te kunnen sluiten bij zijn gesprekspartner. Stelt zich ondersteunend op en echt gericht op het verhogen van de kennis van degenen waar hij mee werkt. Heel prettig persoon!
Interview met Gerben de Haan van De Kruidhof
De Kruidhof is een botanische tuin in Buitenpost (Friesland) met een van de grootste collecties geneeskrachtige kruiden van Europa en onderneemt een aantal nevenactiviteiten.
Hoe is het contact met de Nestorkring ontstaan?
Gerben: “We werden gebeld of iemand van de Nestorkring kon langskomen om te bespreken of de Nestorkring wat voor De Kruidhof kon betekenen. Daarin heb ik toegestemd. Het gesprek met de Nestor liep meteen plezierig en ik wilde graag dat De Kruidhof
een duurzamere financiële basis zou krijgen. Daar was een grondige analyse voor nodig. Daaruit is een opdracht voor de Nestorkring ontstaan.”
De Kruidhof wordt grotendeels gefinancierd door de gemeente Achtkarspelen. Het daarvoor beschikbaar budget neemt niet toe, terwijl de kosten (o.a. energie en inflatie) wel toenemen. De Nestorkring werd gevraagd om onderzoek te doen naar mogelijkheden om de financiële basis van De Kruidhof op een duurzame manier te versterken.
Hoe is de opdracht aangepakt?
De opdracht is uitgevoerd door Arend Kroes en Bram Busstra in drie fasen. Als eerste is er een documentenonderzoek van eerder verrichte studies naar bestaansmogelijkheden van De Kruidhof uitgevoerd. Daarna heeft er met de medewerkers van De Kruidhof interviews plaatsgevonden, waaruit allerlei ideeën van medewerkers naar voren kwamen. Dit heeft geleid tot een (concept)advies. In de laatste fase is het advies met de medewerkers van De Kruidhof in een plenaire bijeenkomst besproken waaruit haalbare en gedragen afspraken naar voren kwamen (konden worden gemaakt).
Wat heeft de inbreng van Nestorkring opgeleverd?
Gerben: “Twee Nestors met een verschillende expertise hebben hun inbreng geleverd. De Nestors hielpen mij en het team om met een helicopterview naar De Kruidhof te kijken. Wij bleven te veel in onze eigen kringetjes denken. De Nestors brachten ons weer terug naar onze unieke kernwaarde en missie van De Kruidhof, namelijk het unieke en historische karakter van onze tuin. Vanuit die kernwaarde worden passende activiteiten ontwikkeld, die voor een duurzame en gezonde financiële basis moeten zorgen. In ons jaarplan 2025 gaan we meer focus leggen op onze kernwaarde en zullen we duidelijk onderbouwde keuzes maken. Voor 2025 is het thema biodiversiteit, waarbij een wereldtentoonstelling botanisch tekenen op het programma staat. De verdere uitwerking moet nog plaats vinden. Maar het thema en de tentoonstelling geeft ons, aangevuld met nieuw activiteiten, de mogelijkheid om onze kernwaarden te promoten en te benutten. Ook gaan we een meerjarenplan met thema’s opstellen en zullen we de jaarplannen met het team periodiek evalueren, zodat tijdig bijstelling kan plaatsvinden. Meer focus op de kernwaarde van De Kruidhof en het proces met de Nestors heeft voor mijn team ook stimulerend gewerkt.”
Hoe heb je de samenwerking met de Nestorkring ervaren?
De samenwerking was heel plezierig. Ik ervoer een goed luisterend oor en de Nestors waren zeer geïnteresseerd in al onze activiteiten. Zij wisten de juiste prioriteiten aan te wijzen.
Zou je de Nestorkring aanbevelen?
Gerben: “Ik zou de Nestorkring zeker aanbevelen. Het is een ervaren club, bevlogen mensen, die ons echt verder hebben geholpen. Vanuit een belangeloosheid durven ze goed kritisch naar een organisatie te kijken. Ik overweeg om de Nestorkring in het vervolgtraject bij het opstellen van het Meerjarenplan weer als sparring-partner te betrekken.
Bovendien werkt de Nestorkring niet met een ‘uurtje factuurtje’ zoals commerciële partijen dat gewend zijn.
De Nestorkring wil je belangeloos verder helpen”
In september van 2023 kwam ik terecht op een inspirerende ‘Mix en Match’ bijeenkomst van de Vrijwilligers Centrale Amsterdam die de Nestorkring daarvoor had uitgenodigd. Maatschappelijke organisaties met een hulpvraag gaan tijdens zo’n Mix en Match bijeenkomst in gesprek met bedrijven/experts die hulpvragen kunnen beantwoorden. Daar kwam ik tijdens een ‘speed date ronde’, in contact met Fatima Ait Messaoud. Zij vertelde mij dat ze op basis van haar persoonlijke ervaringen een stichting in het leven had geroepen met als doel het verzorgen van tien ontspannende middagen per jaar voor moeders van een kind met een beperking. Bij de kennismaking vertelde ik dat ik zowel persoonlijk als in mijn werk als bestuurder ervaring heb opgedaan met mensen met een beperking. Na de Mix en Match bijeenkomst benaderde Fatima mij met de vraag of ik haar wilde helpen bij het maken van afspraken over de besturing van de stichting, gekoppeld aan een planning en control cyclus. Er waren ook vragen over beleidsontwikkeling en fondsenwerving. In overleg met het bestuur van de Nestorkring werd voor deze keer besloten op experimentele basis een gratis traject aan te bieden.
Het afgelopen half jaar troffen wij elkaar 7 maal. Soms in een café maar meestal online. Ik ben onder de indruk geraakt van de ongelooflijke inzet en energie waarmee Fatima werkt aan haar stichting en de organisatie van de moedersmomentjes. Ze heeft inmiddels mooie resultaten behaald. Ik kon haar helpen door de gang van zaken in de stichting wat te verhelderen, bestuursvergaderingen te helpen voorbereiden en er een bij te wonen. We spraken over beleid maar ook over meer persoonlijke zaken. Bijvoorbeeld over hoe betaald werk, vrijwilligerswerk, mantelzorg en gezin in balans te houden zijn.
Fatima en ik zijn nog niet klaar. Maar mijn voorlopige conclusie is dat het een enorm dankbare taak is aan kleinschalige maatschappelijke initiatieven, die zich willen professionaliseren, vanuit de Nestorkring ondersteuning te bieden. Voor mij was het samenwerken met Fatima in ieder geval verrijkend en blikverruimend. Er zijn zoveel prachtige mensen die vanuit een pure drive maatschappelijk actief zijn en soms best een steun in de rug kunnen gebruiken.
Meer informatie over de stichting kunt u lezen op de website (nog in aanbouw) www.moedersmomentje.nl
Uitbreiding Nestorkring
Er zijn 2 nieuwe leden toegetreden tot de Nestorkring. Dat zijn:
- Dries Koster, woont in Groningen en is werkzaam geweest in het onderwijs in diverse functies zoals wetenschappelijke medewerker, programmamanager, adviseur college van bestuur, directeur en directeur bestuurder.
- Haaije van der Brug, woont in Gieten, werkzaam geweest bij Shell o.m. in de functie van adviseur en manager op het terrein van inkoop, productie, contracten, ontwikkelingsprocessen, veranderingsprocessen en logistiek. Ondersteunde teambuildingsprocessen en individuele medewerking door middels van coaching en advisering. Heeft veel werkervaring opgedaan in het buitenland.
Deze nieuwsbrief verschijnt drie keer per jaar
U kunt zich hierop abonneren door hier te klikken.